امروزه پس از به عمل آمدن تحقیقات و دیدن نتایج استفاده از کودهای شیمیایی، بهره بردن از کودهای آلی به صورت روزافزونی در حال افزایش است. بر خلاف کودهای شیمیایی که عموما ضربه‌های عمیقی به ساختار خاک و محصولات نهایی می‌زنند و در نهایت، هم به نابودی گیاه و هم خاک می‌انجامند، مواد آلی تقویت‌کنندگانی عمیقا موثر هستند که هر آنچه کودهای شیمیایی فقط وعده‌اش را می‌دهند محقق میکنند. این مواد آلی که امروزه طرفداران زیادی پیدا کرده‌اند، به اشکال مختلفی برای کشاورزان و باغداران در بازار موجود هستند و تقریبا می‌توان گفت که جای کودهای شمیایی را گرفته‌اند. یکی از مهم‌ترین محصولاتی که در این زمره قرار می‌گیرد و در حال دریافت توجهی جهانی است، مزایای اسید هیومیک است.
اسید هیومیک چیست؟
از سال‌های آغازین مدرسه در دروسی مثل علوم به کودکان فرآیندی به اسم تجزیه شدن را آموزش می‌دهند. همه ما از کودکی آموخته‌ایم که تقریبا تمامی چیزهایی که اطراف ماست را طبیعت تامین کرده است و در نهایت هم، به واسطه فرآیند تجزیه شدن، به طبیعت باز می‌گردند. این یک تصور تقریبا درست است. اسید هیومیک یکی از آن مواردی است که باعث شده ما از واژه تقریبا استفاده کنیم. دانشمندان حوزه کشاورزی با بررسی ساختار و بافت مواد مرده، به این نتیجه رسیدند که گاهی فرآیند تجزیه شدن به معنی واقعی کلمه در برخی موارد استثنایی رخ نمی‌دهد و برخی از اجزای یک ماده پس از گذشت سال‌ها به جای نابود شدن و از بین رفتن، با قرار گرفتن در یک شرایط میکروارگانیسمی خاص و ترکیب با عناصر و مواد دیگر، به چیز دیگری تبدیل می‌شوند که خاصیت‌های ارگانیکی شگفت‌آوری در خود دارند. موادی همچون نفت، زغال سنگ و مواد هیومیکی از جمله همین موارد استثنایی هستند.
اسید هیومیک بقایای مواد آلی‌ای است که تجزیه شده‌اند و در اعماق زمین هستند. این ماده که مولکول‌هایی قهوه‌ای رنگ و سنگین وزن دارد، دارای مزایای بسیار زیادی در فرآیندهای زیست‌محیطی است که ما قصد داریم در این مقاله به این مزایای مهم بپردازیم. توجه داشته باشید که اسید هیومیک ماهیت فعال دارد یا غیرفعال. اسید هیومیک فعال هیومیکی است که قابل حل شدن در آب است و اسید هیومیک غیرفعال را نمی‌توان در آب حل کرد.
فولویک اسید و ساختار آن
فولویک اسید (Fulvic acid) نوعی ماده هیومیکی حاصل از تجزیه بقایای موجودات زنده است که رشد و تقسیم سلولهای گیاه را افزایش میدهد، و عناصر ماکرو همچون آهن، مس، منگنز و روی را به همراه خود از بخش سطحی گیاه وارد بافت گیاه می‌کند. این اسید آلی یک الکترولیت قوی است که به سلولها انرژی داده و آنها را تنظیم می‌کند.
این اسید در PHهای اسیدی، قلیایی یا خنثی محلول بوده و وزن مولکولی آن حدود 1000 تا 10000 دالتون است. فولویک اسید به علت داشتن گروههای هیدرکسیل و کربوکسیل در ساختار خود، به لحاظ شیمیایی بسیار فعال است. از طرف دیگر این اسید با داشتن قدرت تبادل یونی بالا، جذب عناصر معدنی را در گیاه افزایش میدهد. این موارد موجب افزایش کیفیت و کمیت محصول و همچنین افزایش مقاومت گیاه در برابر تنشهای محیطی می‌شود.
تفاوت اسید فولویک و اسید هیومیک
فولویک اسید و هیومیک اسید هر دو مواد هیومیکی هستند و اگر با هم استفاده شوند به افزایش بازدهی محصول و رشد گیاهان بسیار کمک میکنند؛ اما این دو اسید آلی در تعداد اکسیژن و کربن، وزن مولکولی، میزان پلیمریزاسیون، اسیدیته و رنگ تفاوتهای کود ناچیزی دارند.
هیومیک اسید مولکولهای بزرگی دارد که خاک را به یک محیط مناسب برای رشد بهینه گیاهان تبدیل می‌کند. مولکولهای فولویک اسید نسبت به اسید هیومیک بسیار کوچکترند و در انتقال مواد مغذی به گیاه خوب عمل میکنند.
اسید فولویک در هر سه PH اسیدی، خنثی و قلیایی در آب حل می‌شود اما هیومیک اسید در PH اسیدی و خنثی نامحلول است. تعداد اکسیژن اسید فولویک دو برابر اسید هیومیک بوده و به علت داشتن گروههای کربوکسیل و هیدروکسیل واکنش‌پذیری شیمیایی و خاصیت تبادلی آن بسیار بیشتر از هیومیک اسید است. رنگ فولویک اسید نیز زرد یا قهوه‌ای مایل به زرد است در حالی که رنگ هیومیک اسید اغلب سیاه است.
علاوه بر تفاوتهای ساختاری، این دو اسید تفاوتهای کاربردی نیز دارند:
- کوچک بودن مولکولهای این اسید و سازگاری آن با تمام مواد اسیدی و قلیایی، این اسید آلی را بسیار کارآمدتر از هیومیک اسید کرده است.
- این اسید برخلاف هیومیک اسید به صورت محلول پاشی نیز کاربرد دارد.
- این اسید برخلاف اسید هیومیک با کودهای دارای فسفات محلول، مانند فسفریک اسید، ترکیب می‌شود.
- از دیگر مزایای آن٬ برخلاف اسید هیومیک با کلسیم نیترات ترکیب می‌شود، به این ترتیب به کلاته کردن عنصر سازنده کلسیم و تثبیت نیتروژن کمک می‌نماید.
- فولویک اسید برخلاف هیومیک اسید میتواند با علف کش‌ها ترکیب شود و آلاینده‌ها و سموم موجود در خاک را خنثی نماید.
انواع اسید هیومیک کدامند؟
اسید هیومیک در حال حاضر به سه صورت در بازار وجود دارد:
- اسید هیومیک مایع. این نوع اسید به صورت مایع در بسته‌ها و قوطی‌های پلاستیکی موجود است و در واقع به لحاظ استفاده آسان‌ترین نوع آن می‌باشد. شما این کود آلی هیومیکی را به همان صورتی که به گیاه آب می‌دهید استفاده می‌کنید و گیاه نیز همانند آب، اسید هیومیک را سریعا به خود جذب می‌کند.
- اسید هیومیک پودری (جامد). این پودر همان اسید هیومیک مایع است که خشکانده شده است. کود هیومیک پودری از نوع فعال آن است، یعنی در آب حل می‌شود، به همین دلیل هم عمدتا در سیستم آبیاری استفاده می‌شود. قابل استفاده بودن اسید هیومیک در سیستم آبیاری (فعال یا غیرفعال بودن اسید هیومیک) تاثیر مستقیمی بر روی میزان قیمت آن دارد.
- اسید هیومیک گرانوله. این نوع از اسید هیومیک غیرفعال است و در قسمت خاک گیاه قابل استعمال است. به دلیل اینکه اسید هیومیک گرانوله امکان حل شدن در آب را ندارد ارزان‌تر از اسید هیومیک پودری در بازار یافت می‌شود. اسید هیومیک گرانوله توپ‌های کوچک قهوه‌ای‌رنگ و تیله‌مانندی هستند که برای تقویت وضعیت گیاه باید برای مدت‌زمانی در خاک قرار داده شوند.
- ۰۰/۰۱/۱۰